Jedyna z zachowanych w całości trylogii antycznego teatru greckiego, tragiczna opowieść o klątwie ciążącej nad rodem Atrydów.

Na zamku w Argos królowa Klitajmestra wyczekuje powrotu męża z wojny. Rozpalane na szczytach gór sygnały ogniowe przenoszą wzdłuż wybrzeży wiadomość: Troja zdobyta! Po długich dziesięciu latach walk król Agamemnon, naczelny wódz Achajów, wraca do domu. Nie przypuszcza jednak, że żona nie wybaczyła mu dawnej zbrodni. Dziesięć lat temu zgromadzona w Aulidzie wielka achajska flota bezczynnie oczekiwała na wiatr, nie mogąc odpłynąć w stronę Troi. Żeby przebłagać obrażoną boginię, która zesłała ciszę morską, Agamemnon zabił w ofierze najstarszą córkę, Ifigenię… Zwycięski król, powracając spod Troi, nie myśli także o tym, że do Argos docierały wieści o jego wojennych brankach i nałożnicach. Wraca do domu z kolejną kochanką, trojańską wieszczką Kasandrą. Nie wie, że pod jego nieobecność Klitajmestra dała się uwieść namowom jego kuzyna Ajgistosa. Klitajmestra chce zemsty za śmierć córki, a jej kochanek nie zawaha się przejąć tronu…

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Ajschylos
Oresteja
tłum. Jan Kasprowicz
Epoka: Starożytność Rodzaj: Dramat Gatunek: Dramat antyczny

Książka Małe kobietki Louisy May Alcott to klasyka powieści dla młodzieży, opowieść o dorastaniu czwórki sióstr March, napisana na podstawie przeżyć autorki i jej sióstr. Zabawy i radości, upokorzenia i smutki bohaterek, z których najmłodsza liczy 12, zaś najstarsza 16 lat, zostały przedstawione pod znaczącym tytułem. Każda z sióstr przechodzi przemianę, przeżywa przełomowe doświadczenie, zamykające na zawsze czasy niewinnego dzieciństwa i wprowadzające w świat dorosłości. Chociaż określenie „nastolatki” powstało i upowszechniło się dopiero sto lat później, autorce z wielką trafnością udało się zobrazować okres, w którym dziewczynki przestają być dziećmi i stają się młodymi kobietami.

Powieść, opublikowana w 1868, natychmiast odniosła sukces wydawniczy i uznanie krytyki. Czytelnicy domagali się dalszego ciągu, więc Alcott szybko napisała następną część, sprzedawaną przez pewien czas w Wielkiej Brytanii jako Dobre żony, później wydawaną jako drugi tom tego samego tytułu. W kolejnych latach ukazały się następne dwie części cyklu o siostrach March. Książka doczekała się adaptacji scenicznych i radiowych, na jej podstawie powstało siedem filmów, kilka seriali telewizyjnych i seriali anime.

Książka Małe kobietki Louisy May Alcott w tłumaczeniu Zofii Grabowskiej dostępna jest jako e-book (EPUB i Mobi Kindle) oraz plik PDF. Audiobook czyta Ewelina Pankowska.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Louisa May Alcott
Małe kobietki
tłum. Zofia Grabowska
Epoka: Pozytywizm Rodzaj: Epika Gatunek: Powieść

„Rzecz dzieje się w Polsce, to znaczy nigdzie” - powiedział Alfred Jarry we wstępnym przemówieniu na premierze w 1896 roku. I faktycznie, wtedy nie było na mapie świata takiego kraju.

Sama premiera była prowokacją idealną, skandalem na wielką skalę. Żywiołową, wręcz agresywną reakcję publiczności budziło wszystko — od pierwszego słowa (grrówno), do groteskowej scenografii. W teatrze rozpętało się istne pandemonium, niemal zamieszki. Oddźwięk był ogromny, choć trudno powiedzieć, ilu z dyskutujących faktycznie widziało lub czytało absurdalny dramat — po pierwszym przedstawieniu został zdjęty z afisza, a wersja drukowana przez lata była prawie niedostępna. Legenda rosła, napędzana również przez ekscentryczne zachowania samego autora, bohatera wielu anegdot paryskiej cyganerii. Przy okazji wznowienia, już po śmierci Jarry'ego, wydania książkowego, wyszło na jaw, że szyderczą sztukę, która tak poruszyła publikę napisał (przy nieokreślonym udziale dwóch kolegów), mając piętnaście lat.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Alfred Jarry
Ubu Król czyli Polacy
tłum. Tadeusz Boy-Żeleński
Epoka: Modernizm Rodzaj: Dramat Gatunek: Farsa

„Boska komedia” Dantego to lektura szkolna. Audiobook „Boska komedia” czyta Maciej Więckowski.

Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec ludzi przed konsekwencjami grzesznego życia.

Epoka: Średniowiecze Rodzaj: Liryka Gatunek: Poemat alegoryczny

Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.

Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Dante Alighieri
Boska Komedia
tłum. Julian Korsak
Epoka: Średniowiecze Rodzaj: Liryka Gatunek: Poemat alegoryczny

Boska Komedia to lektura szkolna.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Dante Alighieri
Piekło
tłum. Julian Korsak
Epoka: Średniowiecze Rodzaj: Liryka Gatunek: Poemat alegoryczny

Piekło to lektura szkolna.
Ebook Piekło zawiera przypisy opracowane specjalnie dla uczennic i uczniów liceum i technikum.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Dante Alighieri
Raj
tłum. Julian Korsak
Epoka: Średniowiecze Rodzaj: Liryka Gatunek: Poemat alegoryczny

Raj to lektura szkolna.
Ebook Raj zawiera przypisy opracowane specjalnie dla uczennic i uczniów liceum i technikum.

Jest pierwszy dzień nauki i Henryk, trzecioklasista z Turynu niechętnie wraca do szkoły. Notuje to w swoim pamiętniku.

W barwny sposób opisuje tam kolegów, rodziców, szkołę, wrażenia, cały swój świat. Przepisuje też wyczekiwane przez uczniów z niecierpliwością tzw. opowiadania miesięczne. Bohaterami tych, rozdawanych przez nauczyciela, historyjek są chłopcy w ich wieku i ich niezwykłe wyczyny. Dzieci poznają między innymi losy małego dobosza z Sardynii, Julka, pisarczyka z Florencji i Marka, chłopca, który w poszukiwaniu mamy dotarł aż do Argentyny.

Czy perypetie szkolne małego chłopca w XIX wieku są podobne do losów dzisiejszych trzecioklasistów? Przekonajcie się sami. Jedno jest pewne, choć Serce powstało w 1886, do dzisiaj potrafi wzruszyć.

W Polsce Serce było wydawane także we fragmentach. Najlepiej znanym jest opowiadanie Od Apeninów do Andów. Powieść w całości przetłumaczyła Maria Konopnicka.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Edmondo de Amicis
Serce
tłum. Maria Konopnicka
Epoka: Modernizm Rodzaj: Epika Gatunek: Powieść

Zbiór baśni Hansa Christiana Andersena zawiera m.in. najsłynniejsze opowieści duńskiego autora: Królowa śniegu, Calineczka, Brzydkie kaczątko, Dziewczynka z zapałkami, Mała Syrenka i Słowik. Znajomość tych baśni to dziś kulturowy wymóg. Baśnie Andersena znajdują się także na liście lektur szkolnych dla klas I–III szkoły podstawowej.

Andersen jednak początkowo wcale nie zamierzał zostać pisarzem dla dzieci. Widział swoją przyszłość w teatrze, najpierw jako aktor, potem dramatopisarz. Znalazł dla tego pomysłu wsparcie u mecenasów, którzy kazali mu najpierw skończyć szkołę i zakazali do tego czasu tworzyć literaturę. Kiedy kilka lat później opublikował pierwsze Baśnie opowiedziane dla dzieci (wyd. w Kopenhadze w 1835 r.), wywołały one prawdziwą sensację, a nawet oburzenie.

Baśnie, które nie mają pouczającego morału ani szczęśliwego zakończenia? Które mówią do dziecka, tak jakby było ono godną szacunku osobą? Tego jeszcze nie było! Dzieciom jednak właśnie ten sposób opowiadania historii, w których świat opisany jest z ich perspektywy, bardzo się spodobał i autor zyskał wkrótce międzynarodową sławę. Tworząc swoje baśnie, Andersen sięgał, jak wielu słynnych bajkopisarzy przed nim, do folkloru. Tak właśnie tworzyli bracia Grimm i Charles Perrault. Jednak Andersen wymyślał także swoje własne historie. Ich bohaterami są często postaci samotne, odrzucane przez innych, ale pragnące bliskości, tak jak Brzydkie Kaczątko, które musi doświadczyć wielu bolesnych odtrąceń, by w końcu znaleźć „swoje plemię'' i poczuć się piękne, akceptowane, kochane.

Biografowie Andersena sugerują, że tak właśnie wyglądało jego własne życie, pełne niepokoju i nieracjonalnych lęków. Andersen na przykład do tego stopnia bał się pożaru, że w każdą z licznych podróży po Europie brał ze sobą sznur, dzięki któremu w razie czego, unikając spalenia, spuściłby się z hotelowego okna. Może dlatego baśnie Andersena przedstawiają życie jako pełne cierpienia, rozczarowań i niezaspokojonych tęsknot. Co początkowo oburzyło, a potem zachwyciło czytelniczki i czytelników — to fakt, że u Andersena „zło'' zdarza się nie jako sprawiedliwa kara za złe uczynki, ale jako nieusuwalny element życia. Dla duńskiego pisarza cierpienie i rozczarowanie są doświadczeniami wszystkich istot, także tych całkowicie niewinnych, jak bohaterka Dziewczynki z zapałkami.

Baśnie Andersena wprowadzą dzieci w świat bez prostych odpowiedzi i czarno-białych podziałów. Dzieci stykają się w nich z etycznymi dylematami, które później będą musiały same na własny użytek rozstrzygać. Mogą skonfrontować się z trudnymi sprawami, takimi jak nierówności społeczne, śmierć bliskich osób, nieszczęśliwa miłość, zazdrość, brak sprawiedliwości. Widząc zmagania bohaterek takich jak Calineczka czy Mała Syrenka w walce o poprawę swojego losu oraz pułapki, jakie na tej drodze czekają, mogą przeżywać te zmagania, same pozostając jeszcze bezpieczne w domowym zaciszu, i przygotowywać się na moment, kiedy same będą musiały stawić im czoła. Warto zwrócić uwagę na to, że w baśniach Andersena często bohaterkami są nie tylko księżniczki, ale i dziewczynki pochodzące ze zwykłych mieszczańskich rodzin, jak Gerda z baśni Królowa śniegu. Dzielnie mierzą się one z przeciwnościami losu, same — bez pomocy rycerza na białym koniu — ratując innych.

Wspólna lektura baśni Andersena może być okazją do rozmowy z dziećmi o pojawiających się w baśniach problemach oraz decyzjach głównych bohaterek i bohaterów. Warto pokazać dzieciom, czym różnią się wersje literackie od ich późniejszych filmowych adaptacji, w których zazwyczaj dorobiono „happy end” - jak choćby w przypadku Disneyowskiej adaptacji Małej Syrenki.

Współcześnie możemy je czytać także jako dorośli, bo są zarazem to skłaniające do refleksji nad źródłem cierpienia opowiadania fantastyczne, które, co już nie powinno być zaskoczeniem, zainspirowały najmroczniejszego ze skandynawskich filozofów, Sørena Kierkegaarda.

Ten ebook zawiera 29 baśni Andersena w tłumaczeniu Cecylii Niewiadomskiej, przedwojennej nauczycielki, tłumaczki, pisarki i działaczki oświatowej, związanej z Towarzystwem Oświaty Narodowej. W trzech z nich zmieniliśmy brzmienie tytułu na takie, które jest lepiej rozpoznawalne w Polsce. Dotyczy to bajek: Calineczka (tłumaczka zaproponowała tytuł „Dziecię Elfów''), Choinka (pierwotnie „Sosna'') i Mała syrenka (pierwotnie „Syrena'')

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Hans Christian Andersen
Baśnie
tłum. Cecylia Niewiadomska
Epoka: Romantyzm Rodzaj: Epika Gatunek: Baśń

Baśnie to lektura szkolna.

Baśń Hansa Christiana Andersena opowiadająca historię przyjaźni dwojga dzieci — Gerdy i Kaja — oraz nieszczęścia, z którym przyszło im się zmierzyć.

Pewnego razu podczas wspólnej zabawy do oka i serca chłopca dostają się okruchy szkła ze zwierciadła czarnoksiężnika. Kaj staje się złym chłopcem o zimnym, niewrażliwym sercu. Niedługo później został uprowadzony przez Królową Śniegu. Mała Gerda wyrusza w podróż, by uratować ukochanego przyjaciela.

Baśń Królowa śniegu ukazuje potęgę miłości, która potrafi zwyciężyć nawet w trudnej sytuacji.

Hans Christian Andersen, duński autor żyjący w XIX wieku to jeden z najpopularniejszych baśniopisarzy. Pisał również powieści, opowiadania, sztuki teatralne i wiersze. Jednak to baśnie należą do jego najbardziej znanych utworów. Sam twórca nie chciał, by kojarzono je z twórczością wyłącznie dla dzieci — kierował swoje baśniowe opowieści do wszystkich, niezależnie od wieku.

Czyta Magdalena Popławska, reż. Jakub Kowalski

Każdemu zdarzyć się może, że stając na rozstaju dróg życiowych, zada sobie pytanie: „Cóż wżdy dalej, fortuno, chcesz poczynać ze mną?”…

Wówczas ukojenie znajdzie w lekturze Orlanda szalonego Ludovico Ariosta w tłumaczeniu Piotra Kochanowskiego. Śledząc splątane losy rycerzy i rycerek, dzieje miłości i walki, spisane w zgrabnych oktawach, zastanawiać się może, co tak przeraziło krakowskich biskupów, że wstrzymali druk tego dzieła na 180 lat. Może lękiem przejęła purpuratów mądra czarownica (wiedma) Melissa, może rozpięte na skale nagie ciało księżniczki chińskiej Angeliki, może zbrojne ramię Bradamanty lub grasujące samopas olbrzymki, a może podniebne loty gryfa i inne bestie, niczym potwór gender panoszące się w renesansowych stancach?

Ariosto splata ze sobą w gęstą, jednolitą materię wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy (Orlando jest wszak paladynem króla Franków Karola Wielkiego) oraz dzieje rodów włoskich. Wiele w tych opowieściach fantazji, wiele też kurtuazji. Niektóre postacie rzeczywiste trudno rozpoznać, na przykład ze zdziwieniem przecieramy oczy, czytając: „iż to jest ona Lukrecya, z Borgiów krwie przezacnej, co twarzy pięknością równa się dawnej rzymskiej, cnotą i czystością” (XLII 78, w. 2–4). Z całości jednak eposu rycerskiego mistrza z Ferrary wyłania się jedność historii Europy od starożytności po czasy autorowi współczesne — i to stanowiło istotną wartość dzieła.

Kiedy tłumaczenie poematu Ariosta ukazało się wreszcie (częściowo, do XXV pieśni) w 1799 r., już tekst ten nie mógł stanowić ogniwa łączącego kulturę polską z głównym nurtem europejskim, już świat żył czym innym. Cóż że w opowieści o szalonym z powodu nieszczęśliwej miłości Orlandzie pojawia się wzmianka o Polsce (pieśń X stanca 72)? Polski zresztą od paru lat na mapach nie było, a praca Kochanowskiego — zamiast być żyzną literacką glebą dla kilku pokoleń — pozostała wydobytym z zakurzonej szuflady zabytkiem staropolszczyzny.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Ludovico Ariosto
Orland szalony
tłum. Piotr Kochanowski
Epoka: Renesans Rodzaj: Liryka Gatunek: Epos

Chmury to lektura szkolna.
Ebook Chmury zawiera przypisy opracowane specjalnie dla uczennic i uczniów liceum i technikum.

Mówi się, że komedia ta pośrednio doprowadziła do skazania Sokratesa na śmierć. Jest on bowiem przedstawiony jako bezbożny nauczyciel-sofista, szkolący uczniów w sztuce wygrywania dyskusji i spraw sądowych za pomocą nieuczciwych argumentów. Taki sposób przedstawienia nowych trendów filozoficznych miał na celu obronę dawnych wzorców wychowawczych.

Nie dziwi zatem, że osią akcji jest edukacja i jej smutne konsekwencje. Wieśniak Wykrętowic (Strepsiades), który popadł w długi za sprawą syna, interesującego się wyścigami konnymi, udaje się do „pomysłowni” Sokratesa, by nauczyć się sztuczek prawniczych. Gdy zostaje stamtąd wyrzucony jako niezdolny do nauki, wysyła tam syna. Ten zdobywa potrzebną wiedzę, przyswajając sobie jednocześnie niemoralne poglądy nauczyciela. Ujawniają się one, gdy nie tylko bije ojca, ale także podejmuje się udowodnić, że czyni słusznie. Zrozpaczony Wykrętowic w akcie zemsty podpala sokratejską szkołę.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Arystofanes
Chmury
tłum. Edmund Cięglewicz
Epoka: Starożytność Rodzaj: Dramat Gatunek: Komedia

Gromiwoja – komedia Arystofanesa znana także jako Bojomira lub pod oryginalnym tytułem Lysistrata.

Tytułowa bohaterka postanawia zakończyć wojnę peloponeską między Spartą a Atenami, namawiając kobiety do swoistego strajku, polegającego na odmowie współżycia seksualnego. Jednocześnie kobiety przejmują kontrolę nad Akropolem, gdzie znajdował się ateński skarbiec. Czy mimo trudności z kontrolowaniem zachowania swoich zwolenniczek, Lyzistrata osiąga swój cel? Sztuka jest podatna na odczytanie z perspektywy krytyki feministycznej.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Arystofanes
Gromiwoja
tłum. Edmund Cięglewicz
Epoka: Starożytność Rodzaj: Dramat Gatunek: Komedia

Ze śmiercią Eurypidesa Ateńczycy stracili ostatniego ze swoich wielkich tragików. Kto mógłby ich zastąpić? Nikt z żyjących. „Dobrzy bowiem pomarli, żywi nic nie warci”. Dionizos, bóg winorośli i opiekun sztuki teatralnej, wyrusza ze swym wygadanym sługą Ksantiasem do krainy zmarłych. Zamierza sprowadzić na ziemię mistrza tragedii. Wybór okazuje się niełatwy. Czy zabrać Ajschylosa, autora sztuk monumentalnych i koturnowych, czy też Eurypidesa, przedstawiającego tradycyjnych bohaterów i bogów jak zwykłe postacie dnia codziennego? Okraszona plebejskim humorem sztuka najwybitniejszego ze starożytnych komediopisarzy greckich.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Arystofanes
Żaby
tłum. Edmund Cięglewicz
Epoka: Starożytność Rodzaj: Dramat Gatunek: Komedia

Pierwszy w historii traktat poświęcony teorii literatury. Arystoteles charakteryzuje w nim „poezję”, rozumianą przez niego jako literatura posiadającą fabułę, a zatem z wyłączeniem liryki, jako sztukę naśladowczą wykorzystującą mowę. Opisuje trzy rodzaje literatury: epos, tragedię i komedię, krótko omawia historyczny rozwój obu gatunków scenicznych oraz dokonuje szczegółowej analizy budowy, sposobów i środków używanych przez poszczególne sztuki. Wskazuje na przykładach, w jaki sposób dzieła powinny być konstruowane, a jakie rozwiązania stanowią błąd w sztuce i powinno się ich unikać. Pierwotnie traktat składał się z dwóch części, z których przetrwała tylko pierwsza, poświęcona przede wszystkim analizie tragedii oraz porównaniu eposu z tragedią. Część poświęcona komedii zaginęła.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Arystoteles
Poetyka
tłum. Stanisław Siedlecki
Epoka: Starożytność Rodzaj: Epika Gatunek: Rozprawa

Poetyka to lektura szkolna.
Ebook Poetyka zawiera przypisy opracowane specjalnie dla uczennic i uczniów liceum i technikum.

Ważna i nietypowa książka w kulturze europejskiej. Napisana przez Rzymianina – po grecku. Powstała w II wieku naszej ery, pozostawała bez odzewu aż do X wieku, kiedy zaczęto ją cytować w Bizancjum, w Europie Zachodniej stała się znana dopiero po publikacji łacińskiego tłumaczenia w połowie XVI wieku. Pisana w pogranicznej twierdzy oraz w obozach wojskowych w trakcie kampanii przeciwko barbarzyńcom, niemalże nie zawiera odniesień do wojny i armii. Stworzona przez władcę imperium liczącego dziesiątki milionów mieszkańców, dowódcę doskonale zorganizowanej armii, stanowi ciąg luźnych zapisków, bez planu porządkującego koncepcyjnie całość. Napisana przez cesarza i filozofa, cechuje się prostym, szczerym językiem, bez wywyższania się z pozycji monarchy lub mędrca.

Rozmyślania, w większości greckich rękopisów znane pod tytułem Do siebie samego, to zapis prywatnych, adresowanych do samego siebie przemyśleń na temat życia i śmierci, ludzkich ograniczeń i niedoskonałości, błahości codziennych kłopotów wzbudzających w nas zbyt duże emocje. Źródło inspiracji i swoisty przewodnik samodoskonalenia i stosowania właściwej perspektywy, by żyć szczęśliwie i z pożytkiem dla innych.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Marek Aureliusz
Rozmyślania
tłum. Marian Reiter
Epoka: Starożytność Rodzaj: Epika Gatunek: Esej

„Żołnierz, poeta, czasu kurz” — tak Krzysztof Kamil Baczyński pisał o sobie w wierszu Rodzicom. Pomimo krótkiego życia pozostawił po sobie niezwykle cenny dorobek literacki, stanowiący studium psychiki młodego człowieka, dojrzewającego w okrutnych czasach apokalipsy spełnionej.

Krzysztof Kamil Baczyński uważany jest za jednego z najznamienitszych liryków tworzących w czasie okupacji. Urodził się w 1921 roku w Warszawie. Uczęszczał do Gimnazjum im. Stefana Batorego i uczył się w jednej klasie z Tadeuszem Zawadzkim, Maciejem Aleksym Dawidowskim oraz Janem Bytnarem — słynnymi członkami Szarych Szeregów, których losy zostały opisane w książce Kamienie na szaniec. Poeta był przedstawicielem pokolenia Kolumbów — Polaków urodzonych w latach 20. XX wieku, których lata młodości przypadły na czasy II wojny światowej. W 1942 roku poślubił Barbarę Drapczyńską. Poległ 4 sierpnia 1944 roku w Pałacu Blanka, raniony kulą niemieckiego snajpera.

Tom 1942, 1943, 1944 Krzysztofa Kamila Baczyńskiego to kompozycja pięćdziesięciu trzech wierszy. Poeta opatrywał swoje utwory datami, dzięki czemu czytelnik może dokładnie prześledzić, jak rozwijała się twórczość autora. Ma ona charakter katastroficzny — Baczyński żył w centrum trwającej apokalipsy. Ubolewał nad losem swoim i swoich rówieśników, na których wojna trwale odciśnie piętno, nie tylko przynosząc śmierć, ale również negując wszelkie znane im prawa moralne. Jednocześnie z niektórych utworów poety wybrzmiewa młodzieńcza delikatność i wielka miłość do żony. Wiersze, które do niej adresował, zapisały się w polskiej liryce jako jedne z najpiękniejszych erotyków.

Pomimo wszechobecnej grozy Baczyński nie zatracił umiejętności dostrzegania piękna w prostych rzeczach — w utworze Wróble podziwia ptaki, na których życie tocząca się wojna nie ma żadnego wpływu. Nie były mu obce motywy religijne oraz baśniowe: w wierszu (Byłeś jak wielkie, stare drzewo…) nawiązuje do wiary chrześcijańskiej, wieszcząc zmartwychwstanie narodu, które jest możliwe dzięki walce ludu, a w utworze (Niebo złote ci otworzę…) będącym miłosnym wyznaniem, kreśli dla ukochanej bajkowy, bezpieczny świat. Wiersz Pokolenie (Wiatr drzewa spienia) opisuje zniekształconą naturę przesiąkniętą obrazami przedstawiającymi zagładę. Baczyński charakteryzuje swoje pokolenie — młodych ludzi, zmuszonych walczyć o ojczyznę z bronią w ręku. Zastanawia się, jak ich czyny zostaną odebrane przez przyszłe pokolenia, czy im „postawią, z litości chociaż, nad grobem krzyż”. Poeta przypomina w wierszu Mazowsze, że w przeszłości przez nasze ziemie przemaszerowały rzesze obcych wojsk, a natura była świadkiem wielu okrucieństw. Historia niestety powtarza się — tak jak kiedyś jego ojciec, tak teraz on stał się żołnierzem. Poeta jest wdzięczny ojcu i matce za wychowanie i wpajane od dziecka wartości. Daje temu wyraz w wierszu Rodzicom. Podkreśla, że w tym trudnym czasie, kiedy zło i śmierć czają się na każdym rogu, on nie przygląda się biernie, ale walczy: zarówno z bronią w ręku, jak i za pomocą poezji. Baczyński był głosem swojego pokolenia — podmiot liryczny utworu Spojrzenie przemawia w imieniu środowiska młodych ludzi. Próbuje spojrzeć w głąb siebie, aby odnaleźć swą tożsamość. Nie jest to łatwe, ponieważ jego życie naznaczone jest trudnymi czasami, w których przyszło mu żyć. Pozbawiono go beztroski i młodzieńczej naiwności, zmuszono do szybkiego dojrzewania. W wierszu Z głową na karabinie poeta konfrontuje swoje wspomnienia i plany na przyszłość z rzeczywistością, w której musi się odnaleźć. Rzeczywistość ta wymaga od niego bohaterskiej postawy i poświęcenia dla narodu. Baczyński przewiduje, że rychła śmierć jest nieuchronna. Podobną problematykę porusza utwór Wybór. Pogodzony z losem poeta niespełna pięć miesięcy przed śmiercią napisał wiersz Modlitwa do Bogurodzicy. Prosi w nim Maryję, aby nauczyła matki poległych żołnierzy, jak znieść tak ogromne cierpienie.

(Gdy za powietrza zasłoną…) to ostatni znany utwór Baczyńskiego, opatrzony datą 13 lipca 1944 roku. Wybrane wiersze Krzysztofa Kamila Baczyńskiego są lekturą obowiązkową w klasach 7–8 szkoły podstawowej. Nasze wydanie tomiku 1942, 1943, 1944 zawiera przypisy opracowane specjalnie dla uczennic i uczniów.

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.

Krzysztof Kamil Baczyński
1942, 1943, 1944
Epoka: Współczesność Rodzaj: Liryka Gatunek: Wiersz

Książkę polecają Wolne Lektury — najpopularniejsza biblioteka on-line.